ТӨВӨДИЙН ЧАНГ БУЮУ БАРАШКА

Төвөд орноор аялж явахдаа нэгэн хийдийн гадаа нутгийн мөргөлчидтэй уулзаж барашкатай адил амттай ундаа уусан нь ЧАНГ (ཆང་) байлаа.

Чанг нь Төвөд, Балба, Ладакийн уулын ард түмний дунд өргөн хэрэглэгддэг уламжлалт исгэж гаргасан согтууруулах ундаа юм. Арвай, буудай, бор будаагаар хийдэг. Нутгийн хүмүүс хүйтэн өдрүүдэд халааж хэрэглэдэг, уулын хүйтэн цаг уурыг даван туулахад тустай гэж үздэг ундаа юм. Спиртийн төрлийн ундаа ч хүйтэн лаг л даа. Нутаг нутагт өөр өөрөөр нэрлэнэ: Лимбу нар тонгба, Лепча нар чи, Балбад жаар эсвэл жанд гэж нэрлэдэг. Хулсан саванд хийж гуурсаар уудаг энэ ундаа нь зөвхөн согтууруулах төдийгүй соёл, ёс заншлын бэлгэ тэмдэг болдог. Чанг нь ханиад, ядаргаа тайлах, сэтгэл ариусгах үйлчилгээтэй гэж үздэг ба ардын домогт алмас хүртэл чанг уухаар тосгон руу ирдэг хэмээн өгүүлдэг. Төвөдүүд чанг уухдаа хүндэт зочиндоо гурав дараалан өгдөг нь таалагдсан. Гуулин саванд хийсэн чангаа мөгөн аяганд аягалж шар тос нэмээд өгнө. Зарим нь бүр арвайн гурил нэмж өгдгийн билээ. Мөн уух бүрдээ ерөөл тавьж, сэржим өргөж уудаг нь Монголчуудтай адил санагдсан. Ер нь сэржим өргөх заншил нь Монголынх юм уу Төвөдийнх юм уу бүү мэд. 

 

Төвөд айлд зочлоход сайхан хоол ундаар дайлж, чангаа өргөн барьдаг юм билээ. Чангаа өгөхдөө зочиндоо дуу дуулж өгдөг нь сайхан санагдсан. Төвөд нутгаар аялж ЧАНГ уух сайхан юм билээ.Чанг уусан хүмүүс инээж хөгжилдөн аяллын уур амьсгал_ нутгийн иргэдийн хоорондын харилцааг ойртуулж дулаан сайхан мэдрэмж төрүүлдэг юм билээ. та төв суурин газруудаас лаазласан, савласан ЧАНГ аваад ууж болно 3-5 юань үнэтэй. Мөн айл айлын чанг өөр өөр амттай байдаг тул айлаар зочилж ориг чанг олж уусан дээр гэж зөвлөх байна.

 

Та уулын оронд очихдоо халуун чанг амсаж үзэхийг мартуузай — энэ бол зөвхөн уух зүйл бус, түүх, уламжлал, итгэл үнэмшлийн салшгүй нэгэн хэсэг юм.

 

 

While traveling through Tibet, I once met local pilgrims outside a monastery and shared a drink with them that tasted similar to barley beer—it turned out to be Chhaang (ཆང་). Chhaang is a traditional fermented alcoholic beverage widely consumed by the mountain peoples of Tibet, Nepal, and Ladakh. It is brewed using barley, wheat, or millet. Locals often drink it warm during cold days, believing it helps them endure the harsh mountain climate. Though it’s alcoholic, its mild, smooth taste makes it feel more comforting than strong. The drink goes by many names across regions: Tongba among the Limbu, Chi among the Lepcha, and Jaarh or Jand in Nepal. Typically served in bamboo containers and sipped through a straw, Chhaang is more than just a drink—it’s a cultural and spiritual symbol. It is believed to relieve fatigue, ease colds, and even cleanse the spirit. Folklore says that even the mythical Yeti comes down from the mountains seeking Chhaang. What touched me most was the Tibetan tradition of offering Chhaang to honored guests in three servings. The brew is poured from a brass kettle into a silver cup, sometimes with added butter or even barley flour. Each serving is accompanied by a blessing, often with a ceremonial offering, much like the Mongolian custom of serjim. It’s hard to say whether this tradition began in Mongolia or Tibet—but the similarity is striking. When visiting a Tibetan home, I was welcomed with warm food and a generous cup of Chhaang. Sometimes the hosts even sang to the guest while offering the drink. Drinking Chhaang while traveling through Tibet was a beautiful experience. It brought laughter, warm feelings, and deeper connections with local people. So when you visit the Himalaya Mountains, don’t miss the chance to try hot Chhaang—it’s not just a drink, but a living expression of tradition, hospitality, and spiritual warmth.